या श्लोकात, भगवान श्रीकृष्ण (हृषीकेश) आणि अर्जुन (धनञ्जय) यांच्या शंखांची नावे दिली गेली आहेत. श्रीकृष्णाचा शंख पाञ्चजन्य आणि अर्जुनाचा शंख देवदत्त असे आहे. तसेच, भीम (वृकोदर) यांनी पौण्ड्र नावाचा महाशङ्ख वाजवला.
या श्लोकाचा अर्थ असा आहे की युद्धाच्या प्रारंभी, भगवान श्रीकृष्ण आणि अर्जुन यांनी आपले-आपले शंख वाजवले. भीमाने देखील त्याचा शंख वाजवला. या शंखनादाने युद्धाच्या मैदानात उत्साह आणि शौर्याची भावना निर्माण झाली.
“पांचजन्य ” शंखाची गोष्ट त्याबद्दल अधिक माहिती म्हणजे, पांचजन्य हे श्रीकृष्णाचे शंख होते जे त्यांनी महाभारतातील कुरुक्षेत्र युद्धात वाजवले. या शंखाचा नाद अत्यंत प्रबल आणि प्रेरणादायी होता, ज्याने पांडवांच्या सैन्यात उत्साह आणि आत्मविश्वास निर्माण केला. पांचजन्य शंखाचा नाद युद्धाच्या मैदानात धर्माचा आवाज मानला जातो आणि तो अधर्माविरुद्ध लढण्याची प्रेरणा देतो. या शंखाच्या नादाने युद्धाच्या मैदानातील धर्माचे रक्षण करण्याची आणि अधर्माचा नाश करण्याची भावना जागृत केली जाते.
पांचजन्य शंखाची उत्पत्ती एक अत्यंत रोचक पौराणिक कथा आहे. समुद्र मंथनातून निघालेल्या चौदा रत्नांपैकी एक म्हणजे पांचजन्य शंख होता. या शंखाचा नाद एक हजार सिंहांच्या गर्जनेइतका प्रबल होता
पौराणिक कथानुसार, श्रीकृष्ण आणि बलराम यांच्या गुरु सांदिपनींनी गुरुदक्षिणेत आपल्या मृत पुत्राला परत आणण्याची इच्छा व्यक्त केली. त्यांचा पुत्र पुनर्दत्त समुद्रात बुडाला होता. श्रीकृष्ण आणि बलराम समुद्रात गेले आणि त्यांनी शंखासुर नावाच्या दैत्याशी लढाई केली, ज्याने पुनर्दत्ताचे अपहरण केले होते. श्रीकृष्णाने शंखासुराचा वध केल्यानंतर, त्याच्या शंखाचे अवशेष पांचजन्य शंख म्हणून प्रसिद्ध झाले.
यमराजाने पुनर्दत्ताची आत्मा परत न केल्याने श्रीकृष्णाने पांचजन्य शंखाचा नाद केला, ज्यामुळे यमलोक हादरला. यमराजाने भयभीत होऊन पुनर्दत्ताची आत्मा परत केली. गुरु सांदिपनींनी आपल्या पुत्राला परत मिळवल्याबद्दलत आनंदित होऊन श्रीकृष्णाला पांचजन्य शंख भेट म्हणून दिला.
या शंखाचे महत्त्व फक्त युद्धातच नव्हे तर सनातन धर्मातील पूजा-अर्चना आणि शुभ कार्यांमध्येही आहे. शंखनादाचा आवाज शुभ मानला जातो आणि त्याचे वाजवणे शरीरासाठी लाभदायक मानले जाते.
हिंदू धर्मात शंखाचे महत्व अत्यंत उच्च आहे. शंख हे पवित्रता आणि शुभता चे प्रतीक मानले जाते. शंखनादाने वातावरणातील नकारात्मक ऊर्जा दूर होते आणि शुभ लहरींना चालना मिळते. शंखाचा उपयोग पूजा, आरती आणि धार्मिक अनुष्ठानांमध्ये देवतांना जल चढवण्यासाठी केला जातो. शंखाचा नाद देवतांच्या उपस्थितीचे आह्वान करतो आणि आध्यात्मिक चैतन्य निर्माण करतो.
शंखाचा उपयोग विविध धार्मिक समारोहांमध्ये देखील केला जातो, जसे की त्योहार आणि उत्सव. शंखाची ध्वनि व्यक्तियों को शुद्ध करते, त्यांची रक्षा करते आणि त्यांना परमात्मा से जोडते. शंखाचा उपयोग घरातील आणि मंदिरातील सजावटीसाठी देखील केला जातो. शंखाचा नाद ऐकल्याने वातावरणातील भूत, पिशाच्च वगैरे वाईट शक्तींचा त्रास होत नाही.
शंखाचा उपयोग आयुर्वेदात देखील केला जातो, जसे की शंखभस्माचा उपयोग अनेक व्याधींवर केला जातो. शंखाच्या पाण्याने अनेक व्याधी नाहीशा होतात आणि त्याचे पाणी शरीरासाठी लाभदायक मानले जाते1. शंखाचा उपयोग विजय, समृद्धी, आनंद, शांती, प्रसिद्धी, कीर्ति आणि लक्ष्मी यांचे प्रतीक म्हणून देखील केला जातो. शंखाचा नाद श्री हरि विष्णुला प्रसन्न करतो. त्यामुळे, हिंदू धर्मात शंखाचे अत्यंत महत्व आहे आणि त्याचा उपयोग विविध धार्मिक आणि शुभ कार्यांमध्ये केला जातो.
अशीच नवीन माहिती एकत्रित करून नवीन लेख सादर करे पर्यत माझा जय श्रीराम 🙏🙏🙏🙏🙏
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा